Historia szkoły

Początki szkolnictwa w Grabonogu sięgają pierwszej połowy XIX wieku, kiedy po przeprowadzeniu uwłaszczenia powstała tutaj pierwsza szkoła. W umowie uwłaszczeniowej Teofil Wilkoński zobowiązał się odpowiednio „udotować” zarówno sołectwo, jak i szkołę. W roku 1853 do szkoły, w której nauczycielem był Józef Domagalski uczęszczało 80 dzieci. Pewne kłopoty (natury finansowej) w funkcjonowaniu szkoły pojawiły się w roku 1876 (nauczycielem był wówczas niejaki Nawrocik), kiedy to gromada nie chciała partycypować w kosztach naprawy zniszczonego budynku szkolnego. Pieniądze na remont (miały być ściągnięte później) przekazano z urzędu, pewna sumę wyłożył także właściciel grabonoskiego majątku. W dwudziestoleciu międzywojennym nauczycielem w Grabonogu (lub pochodzącym z tej miejscowości) był nieznany z imienia Maćkowiak który z listy PSL – Piast startował w wyborach parlamentarnych roku 1922.

Dzieje szkolnictwa rolniczego rozpoczynają się tuż po zakończeniu drugiej wojny światowej. Powiat gostyński od zawsze miał wybitnie rolniczy charakter, nie dziwi więc, że także tutaj – podobnie, jak na pozostałych obszarach powojennej Polski - pojawiło się ogromne zapotrzebowanie na wykwalifikowaną kadrę rolniczą.

Początki szkolnictwa rolniczego w Grabonogu sięgają 1946 roku, kiedy powstała Męska Powszechna Szkoła Rolnicza, w której – jak sama nazwa wskazuje – kształcono tylko mężczyzn. Następnego roku utworzono Publiczną Średnią Szkołę Rolniczą. Na potrzeby szkoły zaadaptowano miejscowy pałac. Był to budynek wzniesiony około połowy XIX wieku, najprawdopodobniej na miejscu dawnej oficyny, rozbudowany o część południową w latach osiemdziesiątych XIX wieku, a przebudowany w latach dwudziestych XX wieku przez architekta Mariana Andrzejewskiego. W budynku tym kształcono przede wszystkim adeptów rolnictwa z rejonu gostyńskiego. Z niewiadomych dzisiaj przyczyn w roku 1951 szkoła w Grabonogu została zamknięta, a kształcenie rolnicze przeniesiono do pobliskiego Ziółkowa.

Grabonoski „majątek”, który przed drugą wojną światową należał do Dobrogosta Lossowa, przeszedł wtedy pod zarząd Centrali Nasiennictwa Ogrodniczego i Szkółkarstwa. Taki stan trwał przez pięć lat, do roku 1956. W tym roku mury pałacu Wilkońskich znów wypełniła okoliczna młodzież, która rozpoczęła kształcenie w (jedenastomiesięcznej) Szkole Zootechnicznej. Ponowne kształcenie było możliwe dzięki staraniom Komitetu Organizacyjnego, który miał na celu reaktywowanie tutejszej szkoły. Po roku działalności placówka zmieniła nazwę na Dwuzimową Szkołę Rolniczą, co warto podkreślić - kształcącą wyłącznie mężczyzn. Wkrótce kształcenie rolnicze otwarło się także dla kobiet. W roku 1959 uruchomiono Dwuzimową Szkołę Rolniczo – Gospodarczą dla dziewcząt.

Od samego początku szkoła borykała się ze sporymi trudnościami lokalowymi. Pałac Wilkońskich mieścił zarówno sale lekcyjne, gabinety kadry kierowniczej i nauczycielskiej, jak i internat. Wieloletnie starania o powiększenie bazy lokalowej zakończyły się w roku 1960 oddaniem na potrzeby szkoły zabytkowego dworku, w którym urodził się bł. Edmund Bojanowski. Zbudowany najprawdopodobniej przez rodzinę Wilkońskich na początku XIX wieku, klasycystyczny dworek łączący w sobie formy bardzo skromnego, barokowego dworu z elementami nowego stylu (zastosowanego w ukształtowaniu i opracowaniu wydatnego ryzalitu frontowej elewacji), pozostawał w bardzo słabym stanie technicznym. Z tego powodu, w mniej więcej tym samym czasie rozpoczęto budowę nowego budynku szkolnego, który oddano do użytku szkolnego w roku 1961. Koszty budowy zostały pomniejszone o wkład własny młodzieży szkolnej, która pracowała przy jego wznoszeniu w ramach bardzo popularnego w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, czynu społecznego.

Ze względu na kształcenie młodzieży spoza rejonu gostyńskiego, dawny budynek szkolny został w większości przeznaczony na internat, choć na parterze nadal pozostawały: biuro dyrektora, sekretariat, gabinet chemiczny i niewielka sala gimnastyczna.

W skutek wzrastającego zainteresowania kształceniem w szkole, zarówno jej dyrekcja, jak i lokalne władze partyjne rozpoczęły wspólne starania o utworzenie w  Grabonogu technikum. Starania te związane były z koniecznością modernizacji bazy lokalowej, gdyż nawet po oddaniu nowego budynku, szkoła nie spełniała ówczesnych wymogów związanych przede wszystkim z liczbą pomieszczeń przeznaczonych do kształcenia młodzieży. Kierownictwo szkoły podjęło wówczas decyzję o przekształceniu świetlicy, biblioteki i czytelni na specjalistyczne gabinety. Dzięki tym zabiegom w roku 1963 decyzją Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa - Oddziału Oświaty Rolniczej Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu utworzono Technikum Rolnicze, a nazwę szkoły zmieniono na Państwowe Technikum Rolnicze.

Wzrost liczby kształconej młodzieży - do szkoły napływali adepci rolnictwa także spoza Wielkopolski - spowodował konieczność jej rozbudowy. Zwłaszcza, że w latach 1945 – 65 baza dydaktyczna szkoły pozostawiała wiele do życzenia. Brakowało specjalistycznych pracowni, a nauka odbywała się w tradycyjnych klasach, do których nauczyciele przynosili pomoce dydaktyczne zgromadzone w jednym miejscu. Konieczna była dalsza rozbudowa szkoły. Od połowy lat sześćdziesiątych pałac Wilkońskich zmieniał systematycznie swój wygląd, ponieważ ze względu na zwiększającą się liczbę uczniów zaczęto do niego dobudowywać kolejne pomieszczenia przeznaczane przede wszystkim na internat.

Początki internatu datuje się na rok 1957 i wiąże z powstaniem szkoły dwuzimowej. Od samego początku internat borykał się ze sporymi trudnościami. Dziś trudno to sobie wyobrazić, ale brakowało podstawowego sprzętu: łóżek, krzeseł, stolików i szaf. Sam internat obejmował tylko 4 pokoje, w których musiało pomieścić się 32 uczniów (wyłącznie płci męskiej). W pokojach znajdowały się jedynie piętrowe łóżka, zaś szafy stały na korytarzu. W dwa lata później utworzono internat żeński. Początkowo obejmował on znajdujące się na parterze dwa pokoje, w których zamieszkiwało piętnaście dziewcząt. W roku 1960, w związku z rozbudową szkoły warunki mieszkalne w internacie uległy – jak na tamte czasy - znacznej poprawie, gdyż w pokojach mieszkało maksymalnie od 6 do 8 osób. W roku 1964 rozpoczęto dalszą rozbudowę internatu. Gotowy budynek oddano do użytku w 1965 roku. Dobudowano wówczas parterowy budynek mieszczący stołówkę i kuchnię, a dwa lata później piętro z pokojami dla uczniów. Przez wiele lat mieszkańcy internatu prowadzili tzw. tucz przystołówkowy (na terenie szkoły znajdowała się chlewnia), który na potrzeby żywieniowe dostarczał rocznie około 50 sztuk trzody chlewnej. By obniżyć koszty zakwaterowania, prowadzono także sporych rozmiarów ogródek warzywny oraz sporządzano przetwory i wypiekano ciasta.W budynku internatu ulokowano następnie bibliotekę szkolną, która od roku 1960 mieściła się w pobliskim dworku, gdzie wraz z czytelnią zajmowała niewielkich rozmiarów pokoik. Pierwotny, liczący raptem 500 pozycji księgozbiór obejmuje obecnie kilkanaście tysięcy woluminów.

W roku 1964 rozpoczęto także budowę kształcącego traktorzystów – Ośrodka Szkolenia Rolniczego.

Wzrost zapotrzebowania na wykwalifikowaną kadrę rolniczą spowodował przyspieszenie utworzenia zasadniczej szkoły rolniczej, co związane było z koniecznością zatrudnienia nowych nauczycieli. Ze względu na to, że znaczna część kadry pedagogicznej dojeżdżała z bliższych lub dalszych miejscowości pojawił się problem ich zakwaterowania. Początkowo nauczyciele wespół z uczniami zamieszkiwali w szkolnym internacie. Już wkrótce część z nich mogła zamieszkać w nowo wybudowanym pięciorodzinnym domu nauczyciela.

Przełom lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych obfitował w kolejne inwestycje budowlane. Z inicjatywy nauczycieli wychowania fizycznego, przy czynnym udziale uczniów, powstało pierwsze boisko sportowe (tzw. małe boisko). Wkrótce zaczęły powstawać nowe obiekty – drugi dom nauczyciela oraz pełnowymiarowe boisko sportowe. W tym samym czasie przeprowadzono też remont istniejących budynków, a w roku 1972 nadbudowę piętra na głównym budynku szkolnym. Rozbudowa sprawiła, że powstały gabinety specjalistyczne, sporych rozmiarów aula oraz szatnia i świetlica.

Swój wygląd zmieniło także otoczenie szkoły. W powstałym na przełomie XVIII i XIX wieku  w stylu krajobrazowym parku dworskim o powierzchni 2,17 ha uporządkowano alejki, dokonano także nowych nasadzeń. Ponadto przy wsparciu Urzędu Gminy w Piaskach i Państwowego Zakładu Ubezpieczeń w Gostyniu wybudowano basen przeciwpożarowy oraz przeprowadzono modernizację kanalizacji wodnościekowej. Wokół budynków szkolnych utwardzono nawierzchnię poprzez wylanie asfaltu.

W połowie lat siedemdziesiątych szkoły rolnicze przeszły gruntowną reorganizację, w jej wyniku nazwę szkoły zmieniono w roku 1974 na Powiatową Szkołę Centrum Kształcenia Rolniczego. W ramach szkoły funkcjonowały wówczas Technikum Rolnicze oraz Zasadnicza Szkoła Rolnicza. Zasadnicza Szkoła Rolnicza kształciła młodzież w ośrodkach filialnych w: Kosowie, Borku Wielkopolskim, Kunowie, Bodzewie, Starej Krobi (później w Domachowie), Poniecu, Pępowie (następnie w Babkowicach), Łęce Wielkiej, Sułkowicach i Szelejewie.

Od roku 1976 szkoła funkcjonuje pod obecną nazwą – Zespół Szkół Rolniczych. Imię gen. Józefa Wybickiego Zespół otrzymał 10 czerwca 1978 roku, co zostało upamiętnione tablicą pamiątkową wmurowaną przy wejściu do budynku głównego.

Początek lat osiemdziesiątych XX wieku zapoczątkowany został remontem dworku bł. Edmunda Bojanowskiego. W tamtym czasie budynek pozostawał w opłakanym stanie, co mogło wiązać się z jego bezpowrotną stratą. Pierwotnie był on drewniany, o konstrukcji szkieletowej, wypełnionej gliną. W czasie remontu zastosowano materiały ceramiczne, wiernie zachowując jednak wszelkie oryginalne rozwiązania architektoniczne. W tym samym czasie gruntownemu remontowi poddano także pochodzący z początków XIX wieku klasycystyczny budynek Lamusa, w którym urządzono działający przez jakiś czas - klub młodzieżowy „Dobrogost”. W prace remontowe zaangażowało się wielu okolicznych rzemieślników oraz w ramach czynu społecznego młodzież Zespołu Szkół Rolniczych. Za wykonane prace Minister Kultury i Sztuki, a był nim wówczas znany z programu „piórkiem i węglem” Wiktor Zin, szkoła otrzymała nagrodę I i II stopnia.

W wyremontowanym dworku urządzono Muzeum im. Edmunda Bojanowskiego. Zbiory zostały umieszczone w siedmiu niewielkich pomieszczeniach. Na parterze znalazła miejsce ekspozycja archeologiczna pochodząca z wykopalisk prowadzonych w Grabonogu. Kolejne dwie izby poświęcono pamięci ludzi kultury regionu. Salonik, urządzony w stylu bidermeier, przypomina dawne szlacheckie dworki. Wypełniony jest myśliwskimi trofeami oraz militariami. W osobnej sali zgromadzono stroje ludowe z Biskupizny i instrumenty muzyczne. Największą grupę wśród eksponatów stanowią zbiory etnograficzne, głównie sprzęty gospodarstwa domowego, podarowane przez mieszkańców podgostyńskich wiosek. Na piętrze, w maleńkim pokoiku, przedstawione zostały dokumenty i pamiątki po patronie Muzeum, Edmundzie Bojanowskim.

W kolejnych latach wybudowano wiaty pod którymi zgromadzono zabytkowy sprzęt rolniczy, kuźnię przeznaczoną do remontu narzędzi wykorzystywanych w szkole, zespół garaży na ciągniki i autobus, a także warsztaty mechanizacyjne. Pod koniec lat osiemdziesiątych oddano do użytki dwukondygnacyjny blok mieszkalny przeznaczony dla pracowników szkoły, a teren szkoły otoczono nowym stylizowanym parkanem.

Rok 1988 był początkiem nowej inwestycji - sali gimnastycznej, której budowę ukończono w 1989 roku. W tym też czasie przeprowadzono renowację boiska szkolnego oraz wybudowano stolarnię do wykonywania naprawy sprzętu szkolnego.

W latach dziewięćdziesiątych, mimo trapiących polską oświatę trudności finansowych, w grabonoskiej szkole poczyniono dalsze inwestycje. W 1992 roku w szkole pojawiły się pierwsze komputery i pracownia komputerowa na 6 stanowisk.

W 1995 roku przeprowadzono remont w internacie i uporządkowano przylegający doń teren, który wyłożono kostką.

W 1996 roku pracownia komputerowa została przeniesiona do większego pomieszczenia i powiększyła się do 12 stanowisk.

W latach 1996 - 2000 wykonano remont w pracowniach fizyki, mechanizacji, ekonomiki i marketingu. W tym samym czasie zmodernizowano plac do nauki jazdy pojazdami rolniczymi (tzw. poligon). W celu poprawy jakości kształcenia doposażono pracownię żywienia w szkole w Kosowie. W związku z nowymi kierunkami kształcenia w Grabonogu zorganizowano pracownie żywienia, higieny i szycia. Wymienione pracownie wyposażono w nowoczesny sprzęt.

W roku 2002 w głównym budynku szkoły powstało profesjonalne laboratorium chemiczne na potrzeby utworzonego w Grabonogu oddziału zamiejscowego Akademii Rolniczej we Wrocławiu, który przez kilka lat kształcił studentów na dwóch kierunkach: rolniczym i zootechnicznym.

W kolejnych latach powstały nowe pracownie do nauki technologii informacyjnej i komunikacyjnej. W jednej z nich rozpoczęło swoją działalność Centrum Kształcenia na Odległość na Wsiach, wchodzące w skład ogólnopolskiej sieci kształcenia e-learningowego. W tym czasie wyposażono również w nowy sprzęt pracownie do nauki języków obcych.

W 2007 roku przeprowadzono generalny remont budynku szkolnego i części internatu. Wymieniono okna, odnowiono sale lekcyjne, wykonano elewację budynku szkolnego. W parku szkolnym usunięto stare, chore drzewa i dokonano nasadzeń młodych oraz przeprowadzono szczepienie chorych kasztanowców.

Szkoła zmieniła diametralnie swój wygląd - w ciągu minionej dekady, stając się jedną z najnowocześniejszych tego typu obiektów w kraju. W styczniu 2011 roku otwarto nowy pawilon, w którym znajdują się pracownie specjalistyczne przeznaczone do kształcenia zawodowego. W następnych latach przeprowadzono gruntowną termomodernizację budynku głównego, internatu oraz sali gimnastycznej. Wyremontowano i unowocześniono sale lekcyjne oraz pokoje uczniowskie w internacie.

W listopadzie 2016 roku oddano do użytku nowoczesne boisko wielofunkcyjne przystosowane do gry w piłkę: nożną, siatkową i koszykową. Kompleks sportowy został doposażony w roku 2024. Wybudowano wówczas bieżnię, rozbieg do skoku w dal oraz boisko do piłki siatkowej.

W międzyczasie szkoła zakupiła nowoczesny ciągnik oraz samochód osobowy do nauki jazdy. Odnowiony został także fronton Pałacu Wilkońskich, który stanowi integralną część Internatu.